کتاب تاریخ فشرده ترکیه

ترک‌های اولیه از منطقه‌ی آلتایی در آسیای مرکزی، در مرز غربی مغولستان امروزی، آمده بودند و حتی شاید با آلاسکا در آن سوی تنگه‌ها ارتباط دوری داشتند (واژه‌ی اسکیموها برای «خرس» همان واژه‌ی ترکی «آیی» است.) نخستین اشاره‌ی مکتوب به آنان واژ‌ه‌ی چینی تیو ـ کیو مربوط به قرن دوم پیش از میلاد مسیح است، نامی که بعدها این‌جا و آن‌جا در منابع چینی قرن ششم میلادی به چشم می‌خورد. این واژه به قبایل جنگجوی کوچ‌نشینی اطلاق می‌شود که می‌کوشیدند به تمدن‌های برتر یورش برند: واژه‌ی «ترک» نام قبیله‌ی برتر بود، و معنایش «مرد قوی» است. این کوچ‌نشینان که نَسَبشان به مغول‌ها و شاید به هون‌ها هم می‌رسید، در پهن‌دشت‌های آسیای مرکزی پراکنده شدند و برای چینی‌ها دردسرهای زیادی درست کردند. در قرن‌های دوازدهم و سیزدهم مارکو پولو ترکستان چین را «ترکیه‌ی بزرگ» می‌نامید و نام مکان‌ها هم آشکارا از ترکی گرفته شده‌اند.